Ngôn ngữ lập trình Java là một ngôn ngữ bậc cao có những đặc điểm được minh họa bởi những từ đặc biệt sử dụng rộng rãi (buzzword) sau:
- Simple
- Architecture neutral
- Object oriented
- Portable
- Distributed
- High performance
- Multithreaded
- Robust
- Dynamic
- Secure
Mỗi từ trên được James Gosling và Henry McGilton giảng giải chi tiết trong cuốn “The Java Language Environment” , là một tài liệu hướng dẫn kỹ thuật của ngôn ngữ. Trong ngôn ngữ lập trình Java, tất cả các file nguồn chương trình được viết trong một chương trình soạn thảo văn bản (thường là plain text editor), lưu với phần mở rộng là .java. Những file này sau đó được biên dịch thành những file .class bởi trình biên dịch của ngôn ngữ Java là javac. Một file .class không chứa code của ngôn ngữ Java mà là các mã mệnh gần với ngôn ngữ máy tính, bộ vi xử lý của bạn có thể hiểu và thực thi được. Điều này có nghĩa là: các file .class chữa bytecodes – ngôn ngữ của máy ảo Java (Java Virtual Machine – JVM). Các công cụ thực thi chương trình java sẽ khởi tạo một JVM và nạp chương trình của bạn vào JVM để chạy.